"Η Αναπτυξη της Προσωπικότητας του Κυπραίου"

Μαύρα κι άραχνα μας τα είπε ο δρ. Μικελλίδης την Πέμπτη στο "Καφέ της Μελωδίας" του Πνευματικού Ομίλου της Λεμεσού. Η "διάλεξη" (?) του περί της "Ανάπτυξης της Προσωπικότητας του Κυπραίου" ουσιαστικά προσπάθησε να στολίσει με πολλές αλλά παρόμοιες ταμπέλες τους Κυπραίους και την κουλτούρα τους.

Κατά την αντίληψη του δόκτορα λοιπόν, όλοι οι Κυπραίοι είναι κλέφτες, επιτήδειοι και διεφθαρμένοι. Το να είσαι καλός και τίμιος αποτελεί ύβρη και αιτία εμπαιγμού από τους άλλους. Αποτελεί "ιδιορρυθμία" κι έρχεται σ' αντίθεση με το "εθνικό μας σπορτ". "Αν δεν σε κλέψει θεωρείται βλάκας", ενώ το ίδιο αναμενόμενο είναι να μην παραπονεθείς για την αδικία, αφού μέσα στην κουλτούρα μας ενυπάρχει επίσης η δουλοπρέπεια, η υποταγή και η μη αντιδραστικότητα, η οποία μεταφράζεται ταυτόχρονα σε αδιαφορία σε όλα όσα γίνονται έξω από τον εαυτό του. Και ο μόνος τρόπος που ξέρει και θέλει ο Κυπραίος για να ανελυχθεί είναι με το γλύψιμο και μέσω του συντεχνιακού μέσου, ώστε να βολευτεί το σπουδασμένο παιδί, "το μωρό". Γιατί ο παιδοκεντρικός τρόπος αναφοράς, στον γιο κυρίως, και η προσπάθεια των γονιών και του υπολοίπου κύκλου να ευκολύνουν το παιδί διαιωνίζουν την ανωριμότητά του και την προσμονή του στο να τα βρίσκει όλα έτοιμα.

Το στόλισμα συνεχίστηκε κατακρίνοντας τις υλιστικές εμμονές που περνούν ακόμα και μέσα από την εκπαίδευση και το κυνήγι του γρήγορου κέρδους, φήμης, δόξας, με οποιοδήποτε μέσον. Γιατί "οι νόμοι στην Κύπρο είναι για τους άλλους." "Αν έχεις το κατάλληλο μέσον, αν γλύψεις τον σωστό, δεν χρειάζεται να είσαι νομοταγής." Αυτός ο ατομοκεντρισμός και η εγωιστική αντιμετώπιση φαίνεται να επικρατεί σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. "Δεν μάθαμε να σεβόμαστε και να ενδιαφερόμαστε ο ένας για τον άλλον." Έτσι είναι μαθημένοι οι νέοι από τους γονείς τους, που "κανένας σήμερα δεν διά χρόνο για τα κοπελλούθκια του", αλλά και όσοι εμπλέκονται στη διαδικασία κοινωνικοποίησης. Δεν παρέχουν τα σωστά εφόδια και δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για την ανατροφή της νέας γενιάς. "Τα κοπελλούθκια δεν έχουν καθόλου αυτοπεποίθηση. Είναι μια μάζα που ντύνεται! Δεν έχουν σχέσεις, φίλους."

Μιλώντας πιο αφαιρετικά στην ομιλία του, ο δρ. Μικελλίδης επέμεινε στη διαφθορά. Τα διάφορα σύγχρονα παραδείγματα, του δημοσίου, της αστυνομίας, του στρατού (το θέμα της φυγοστρατίας φάνηκε να απασχολεί ιδιαίτερα της παρευρισκόμενες μαμμάδες) και των ιδιωτών ακόμα, όλα αντικατοπρίζουν την φθορά της κυπριακής κοινωνίας και της κουλτούρας της γενικότερα. Γιατί όλοι αυτοί οι θεσμοί και τα υποσυστήματα είναι μικρογραφίες της κοινωνίας και παρουσιάζουν τα συμμπτώματα της καθολικής παθολογίας.

Ενώ λίγο πολύ συμφωνούμε με τον δόκτορα, δεν είναι δυνατό να μην προβάλουμε ενστάσεις. Πρώτον, περιπέφτει σε ορισμένες αντιθέσεις. Παραδείγματος χάριν, μιλά για δουλοπρέπεια και μη αντιδραστικότητα και ταυτόχρονα για ανυποταγή στους τυπικούς και άτυπους νόμους. Βάζει στους Κυπραίους δύο αντίθετες μάσκες την ίδια στιγμή. Δεύτερον, επέμενε πεισματικά ότι όλοι ανεξαιρέτως κατέχουμε αυτά τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, μια μηδενιστική τάση που θυμώνει το ακροατήριο, ενώ αργότερα παραδέχεται ότι "υπάρχουν κι εξαιρέσεις". Τρίτον, ξεχνάει να αναφέρει άλλα στοιχεία που φανερώνονται έντονα από το συγκεκριμένο κοινό κατά τη διάρκεια της συζήτησης, όπως πατριαρχισμός και θρησκοληψία. Τέταρτον, παραδέχτηκε ότι "δεν υπάρχουν εισηγήσεις" για να ξεφύγουμε απ' αυτή την κατάσταση. Το μόνο που δήλωσε ήταν πως "έχουμε μπει σ' έναν φαύλο κύκλο. Για ν' αρχίσει η ανάκαμψις πρέπει να πιάσουμε πάτο." Ωστόσο, το πώς θα ανακάμψουμε, παραδέκτηκε πως δεν το ξέρει.

Το τελευταίο σημείο πραγματικά με έκανε να αναρωτηθώ γιατί σπατάλησα ανάμιση ώρα απ' τη ζωή μου εκεί... Αναμασώντας τετριμμένες δηλώσεις και παραδίδοντας τα όπλα καλυμμένος από τη μοιρολατρεία και απαισιοδοξία δεν προσφέρει τίποτα. Καταδικάζοντας την κοινωνία, μαζί και το μέλλον της την νέα γενιά, δεν λες τίποτα καινούργιο ή πρόσφορο. Αντιθέτως, η στάση του εξόργισε το κοινό του πνευματικού ομίλου, ως επί το πλείστον γιατροί και "άνθρωποι των γραμμάτων", οι οποίοι δεν θα περιέγραφαν τους εαυτούς τους έτσι, αν και Κυπραίοι. Υπήρχαν σημεία δε, που η συζήτηση ξέφυγε από τον αφαιρετισμό του θέματος και περιέπεσε σε μικροπρέπειες, προσωπικές επιθέσεις και επιμονή σε ειδικά θέματα ιδίου ενδιαφέροντος. Τελικά η πλειοψηφία του κοινού ήρθε για ν' ακούσει για την "ανάπτυξη της προσωπικότητας του Κυπραίου" ή επειδή ο Μικελλίδης έχει την φήμη του πελλού;

Πέμπτον και τελευταίο, η όλη παρουσίαση των κοινωνιολογικών και ιστορικο-ψυχολογικών αιτιών και χαρακτηριστικών, θα μπορούσαν να περιγράφουν και άλλες κουλτούρες εκτός των Κυπραίων. Αναφερόμενος στους Τουρκοκύπριους λέει ότι "εν το ίδιο πράμα μαζί μας τζαι παραπάνω", όμως θα μπορούσε κάλλιστα να πει το ίδιο και για τους Ελλαδίτες, τους Αμερικάνους, τους Γάλλους κτλ. Οι αξίες, στις οποίες αναφέρθηκε, ανακυκλώνονται λίγο πολύ σε όλες τις κοινωνίες, ίσως περισσότερο σε ειδικές υπο-ομάδες, αλλά δεν είναι αποκλειστικότητα των Κυπραίων. To Zeitgeist στην εποχή της παγκοσμιοποίησης μοιάζει από χώρα σε χώρα όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν μονάδες ή και ομάδες που αντιστέκονται ή ακόμα και κοινωνικοποιούνται διαφορετικά. Ακόμα και μέσα στην ίδια την Κυπριακή κοινωνία. Ας μην τους βάζουμε όλους στο ίδιο καζάνι για χάριν των προκαταλήψεων και των κατεστημένων.